شناسایی عوامل قارچی بوته میری گیاهان جالیزی منطقه سیستان و مبارزه با آن ها با استفـاده از آنتاگونیست های منطقه ریزوسفر این گیاهان

خربزه در اکثر مناطق ایران کشت می شوند. از بیماری های خاکزاد و مخرب این گیاه، بیماری بوته میری است. بوته میری یک اصطلاح عمومی است که برای گروهی از بیماری هایی با علائم مشابه ولی عامل ایجاد کننده متفاوت به کار می رود. روش های مختلفی برای کاهش خسارت این بیمارگرها بکار گرفته شده اند. علاوه بر استراتژی های مدیریت کشت، تحقیقات بیشتر برای استفاده از عوامل بیوکنترل جهـت کنترل بوته میری درکدوئیان و دیگر محصولات مـی باشد. این تحقیق به منظور شناسایـی قارچ های عامل بوته میری خربزه در سیستان و جداسازی عوامل آنتاگونیست کنترل کننده این قارچ-ها، در سال زراعی 90-91 صورت گرفت. نمونه های مشکوک به بوته میری به آزمایشگاه منتقل گردید. نمونه ها ابتدا با آب شستشو داده شدند، سپس از حد فاصل بافت سالم و آلوده قطعات 1 سانتی متری جدا گردید و پس از ضدعفونی سطحی با محلول 1 درصد هیپوکلریت سدیم به مدت 1 تا 3 دقیقه، روی محیط کشت pda کشت داده شدند و در شرایط استاندارد نگهداری شدند. پرگنه های قارچ ها به روش نوک ریسه خالص شده و با استفاده از کلیدهای شناسایی تا سطـح گونه شناسایی گردیدند. سپس آزمون اثبات بیماری زایی انجام شد. در این تحقیق، قارچ های rhizoctonia solani، macrophomina phaseolina، monosporascus cannonballus، fusarium proliferatum و fusarium solani به عنوان عوامل بوته میری خربزه در سیستان شناسایی شدند وگونه های f. proliferatum و f. solani برای اولین بار به عنوان عامل بوته میری خربزه از روی جالیز در منطقه سیستان جداسازی گردید. در مرحله دوم نمونه های ریزوسفر گیاه خربزه سالم و آلوده جمع آوری شد و با کشت نمونه های خاک روی محیط آگار غذایی و محیط مک فادن و ساتِن به ترتیب، گونه های باکتری باسیلوس و قارچ تریکودرما جداسـازی گردید. در مرحـله سوم اثرات آنتاگونیستـی trichoderma harzianum و جدایه هایی ازbacillus subtilis و bacillus tequilensis روی رشد میسلیوم قارچ های عامل بیماری در آزمایشگاه به روش کشت متقابل بررسـی گردید. همچنین توانایی دو جدایه یb. subtilis و یـک جدایه ی t. harzianum برای کاهش شیوع پوسیدگی ریشه و ساقه خربزه در گلخانه بررسی گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تجزیه واریانس داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار sas انجام شد و مقایسه میانگین صفات با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال 5% صورت گرفت. نتایج آزمایشات گلخانه ای نشان داد که در تیمار خاک با t. harzianum شدت بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه گیاهان خربزه آلوده شده با r. solani، f. proliferatum، f. solani، m. phaseolina و m. cannonballus به ترتیب به میزان 3/18، 42، 3/30، 3/18 و 20 درصد و در تیمار خاک با b1 b. subtilisو b8 b. subtilis آلوده شده با r. solani، f. proliferatum، f. solani، m. phaseolina و m. cannonballus به ترتیب به میزان 0، 6/1، 29، 7/34، 17، 3/26، 20، 6/21، 3/13 و 6/16 درصد نسبت به شاهد آلوده کاهش یافت. در این بررسی جدایه های باکتری نتوانستند بوته میری ایجاد شده توسط r. solani را کاهش دهند. کلمات کلیدی: آنتاگونیست، بوته میری، خربزه، گیاهان جالیزی